Bài viết của tác giả Trần Việt Thịnh, NS Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội vừa gửi NDX.net.
     Có một triết gia từng nói: "Hạnh phúc của đời người là được sống và làm những gì mình yêu thích!" - Phạm Ngọc Thái là một trong những người như thế! Anh yêu thơ, say thơ và làm thơ khá nhiều.
     Tôi biết đến thơ anh từ những năm 70 của thế kỉ trước, và cảm thấy anh thực sự hạnh phúc với công việc mình làm. Nếu thơ ca là ngôi đền kì vĩ và cao sang, thì có thể coi anh là một tín đồ của không nhiều tín đồ trong ngôi đền đó. 
      Thơ anh gồ ghề, hầu hết là thơ tự do, ít tuân theo niêm luật, song nó chứa đựng nhiều mặt của cuộc sống. Anh mượn thơ như một công cụ để lý giải sự đời: 
               Đời bình dị - Mái tường sạt đổ 
               Lẽ sống giản đơn... mâu thuẫn chất chồng...  
                                  (Tập thơ CÓ MỘT KHOẢNG TRỜI)
     Hay là: 
                Đời chỉ thế có gì quan trọng
                Đừng cao siêu, cũng đừng quá coi xoàng
                                 (Tập thơ NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG)
     Anh viết nhiều, sắc mầu đủ cả - Ngay từ thưở còn chiến tranh, anh cũng có những bài thơ tình giàu hình ảnh chứa chan:
                Sao em không tắm nắng trên đồi
                Không gội đầu dưới suối
                Quấn làm duyên quanh cành cụt chơ vơ...
                Ta gọi tên em: Hoa phong lan,
                                                       em ơi - có nghe!
                                   (Bên nhành hoa phong lan)
     Về nỗi nhọc nhằn của những người con xa xứ, anh viết: 
               Kẻ tìm vàng - Người vì cảnh nghèo đi 
               ... Hạt muối xót tháng năm và lòng ai đắng 
               Tôi nhận chìm tôi vào những lãng quên! 
                                  (Nỗi trăn trở người đi tìm vàng) 
    Anh đã đau nỗi đau của sự đời lắm éo le mà có thật. Những ngày tha hương, ở xa quê anh viết nhiều thơ về vợ con, tôi thích cái tứ: 
               Có một khoảng trời để thương để nhớ 
               Là khoảng trời ở đó có em! 
               Những bóng cây trên đường phố thân quen 
               Đêm đêm chiếc lá nhớ lại bay về, xào xạc... 
                                   (Có một khoảng trời) 
      Anh xin làm một chiếc lá, mà đây là lá nhớ, lá mong... của một thân cây trên con phố quen thuộc ở quê mình. 
      Nhất là tập thơ RUNG ĐỘNG TRÁI TIM (XNB Thanh niên 2009)-  Thi phẩm rất đặc biệt của anh. Viết về thiên nhiên hình tượng đẹp lại giàu chất đời sống phong phú, còn về tình yêu đôi lứa thì với cách nhìn mang màu sắc triết lý nhân sinh: 
                Bờ Bãi Đời Người - Cuộc Sống Tình Yêu 
               Trái tim nhỏ em dựng cả toà sen chân Phật Tổ! 
                                         (Em Về Biển) 
     Anh thương một đứa trẻ ăn mày: 
              Trước đứa ăn mày tất cả chúng ta Hoá Thánh!
              Nó đói lòng cúi lậy rất từ bi.... 
                         (Đêm trung thu và đứa ăn mày) 
    Rồi anh xót xa cho người em vợ vừa lìa bỏ cõi trần: 
               Người sống đưa chân người chết đây 
               Đầu bạc làm ma mái xanh này? 
               Mẹ, cha... queo quắt còn ham thọ 
               Em nhởn thanh xuân lại vội quay 
                              (Làm ma em vợ) 
    Để nói về nỗi tình trước cảnh người quét rác đêm, anh viết: 
               Trăng như đứa không nhà trôi lạc lõng 
               Con nai vàng chết bóng thu xưa, 
               ... Cô quét lá đêm hồ khe khẽ vào khuya... 
                                 (Cô quét lá đêm hồ)     

Bìa tập thơ Rung động trái tim của Phạm Ngọc Thái

Thơ anh bao trùm nhiều đề tài, thể loại, mà loại nào cũng đậm đà sâu sắc đến lạ kỳ. Mảng thơ tình anh viết khá hay và rất trội:
                Em đến để làm sông làm sóng 
                Để cuộc đời đang vắng bỗng phi lao
                                 (Tiếng ếch)
      Anh cũng thường sử dụng những hình ảnh rất đời thường để nói về nỗi quạnh vắng của tình yêu, câu thơ vẫn không kém phần dung dị và hay: 
               Thiếu vắng em nên anh lẻ bóng 
               Lá vàng rơi thay vào chỗ em ngồi... 
                             (Một góc hồ Tây) 
     Ngay trong bài NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG khá nổi tiếng, có những câu thơ mà hình tượng đạt đến sự hoàn bích: 
               Người đàn bà đi trong mưa rơi 
               Chứa một trời thầm như hoa vậy... 
    Hay là: 
               Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu 
               Anh cũng không làm chàng Trương Chi 
                                                    suốt đời chèo sông vắng 
               Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng 
               Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau! 
   Để rồi trào theo dòng cảm súc tác giả kết thúc bài thơ:
                Vết thương lòng không dễ đã lành đâu
                Những đêm sao buồn, những đêm gió khát
                Khúc thơ tình anh lại viết về em
                Người đàn bà ngậm cả vầng trăng... 
     Nó không giống Xuân Diệu hay Thế Lữ, có chăng phảng phất đâu đó của thơ Hàn Mặc Tử. Có chút cay chua của Hồ Xuân Hương, hoặc âm hưởng của Uýt-Man (nhà thơ Mĩ).
    Có những bài anh lại viết theo phong cách rất Tú Mỡ trong cách nhìn về hiện tại: 
               Bà chủ quán bước ra ngoài đón khách 
               Bóng nàng đi dẫm bẹp cả hoàng hôn... 
                                  (Bà Chủ Quán) 
      Lâu lắm rồi, thi đàn của ta vẫn còn hiếm lắm những bài thơ hay để ca lên được, thăng hoa lên được thi vị tính chất của cuộc đời... qua sự chắt lọc của người nghệ sĩ - mà Phạm Ngọc Thái là một nghệ sĩ giầu chất men say.     
   Thơ anh không dễ đọc và cũng không dễ hiểu. Song, đọc đi đọc lại ta mới thấm cái sâu xa lí lẽ con người trong cuộc tồn sinh. Anh muốn đi đến tận cùng của sự việc - Mà thơ ca đạt đến độ này thực khó!... 
    Miệt mài như con ong, anh chắt chiu cho từng trang viết. Có lúc tưởng chừng sự thái quá làm anh nhập thiền vào cõi thi ca! Thơ anh nay đã có nhiều tiếng vang & được nhiều người biết đến, cũng mong rằng trong thời gian tới tầm vóc chân dung anh sẽ được đánh giá đầy đủ hơn. 
   Đã vào cái tuổi hoa niên có lẻ cùng với Tuyển thơ anh để lại cho đời cũng sung mãn rồi, nhưng thấy anh vẫn còn say sưa lắm - Tôi tin, thơ và cả những bài bình thơ của anh sẽ giúp cho bạn đọc cảm nhận đầy đủ hơn về lẽ Chân Thiện Mĩ ở đời! 
     Nữ thi sĩ Nga On Ga Béc Gôn có viết:
 - Trong số nghề nghiệp và nghệ thuật tác động vào tâm hồn con người, không có sức mạnh nào vừa khoan dung vừa tàn nhẫn hơn thơ. Không có công việc nào tự nguyện và đầy đủ hơn công việc phục vụ thơ. Không có tình yêu nào được đền đáp hơn tình yêu thơ - Và bởi vậy người nào yêu thơ là hai lần thi sĩ. 
       Phạm Ngọc Thái là  người như thế - Trong thế giới thơ của anh có rất nhiều tình thơ hay: Anh là một quái kiệt của thi ca!
                                                                                                    
Trần Việt Thịnh
NR:  Phố Thuỵ Khuê, Hà Nội

                                       
                                                    XIN GIỚI THIỆU MẤY BÀI THƠ 
              Trích trong tập RUNG ĐỘNG TRÁI TIM (NXB Thanh niên 2009) của nhà thơ Phạm Ngọc Thái:

THỜI ÁO TRẮNG

Trả lại cho anh một thời áo trắng 
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!... 
Những bông hoa mùa xuân thôi không nở 
Đi dưới bóng điện đêm lòng sẽ rất buồn. 
  
Ôi, yêu dấu cái thời còn cắp sách 
Mắt em cười mùa thu xanh lên! 
Những buổi chúng mình tìm ánh trăng để học 
Tà áo trắng động vào...khe khẽ nát tim anh! 
  
Trả lại cho anh một thời áo trắng 
Đã đi qua và...đã đi qua... 
Với cả dòng sông trôi mơ mộng 
Lá lá rụng vàng, tóc tóc hóa sương pha. 
  
Nghe gió thổi hàng cây vi vút 
Em biển xanh xa mãi vô cùng… 
Anh đứng lặng một mình bên bờ biếc 
Những âm thanh kêu bổi hổi trong lòng. 
  
Trả lại cho anh một thời áo trắng 
Em đi rồi, mai thành phố cô đơn!...                                    
                                             31/7/1996

     BIỂN HÁT

     Biển tít tắp sao sóng còn vỗ mãi 
     Anh nhặt chút tình vương lại thời xa 
     Treo hồn lên nửa vành trăng lấp 
     Thả lòng bay lặng bến bơ vơ. 
  
     Biển có thể không biết mình hóa sóng 
     Để cho bờ chìm đắm giữa lênh đênh 
     Em có thể không còn nhớ đến... 
     Như làn mây trôi mãi vô tình. 
  
     Biển ba phần cho trái đất tươi xanh 
     Em trong anh một mùa thu huyền ảo 
     Khi anh hóa hàng phi lao trong sóng bão 
     Là đã hòa biển cả với cô đơn! 
  
     Trời đêm nay không mưa nhưng mà gió 
     Gió đêm nay không mạnh nhưng mà xô 
     Trăng đêm nay hơi vàng , xao và động 
     Anh lại nằm nghe biển hát ngày xưa… 
                                                             8/1995

KHÓC BÊN HỒ NÚI CỐC

Anh đã đến bên Hồ Núi Cốc 
Gửi hồn theo dòng nước trôi thây... 
Gió gào thét trong lặng chìm tim óc 
Em khoả thân nằm trên bóng bến xưa bay.

Nước mắt nàng Công khóc tan ra suối 
Cốc chết bên sồi lại hoá thành non...(*) 
Nhưng để làm gì khi tình vô vọng ? 
Chút hương nàng vẫn ấm khoảng đời con.

Bóng ngàn than huyền thoại tang trắng phủ 
Mà miệng còn muốn cắn vú người yêu ! 
Ôi, hồ núi cứ xanh rì muôn thuở 
Máu ta đổ đầy cho tạo hoá tạc phù điêu.

Anh đến bên Hồ Núi Cốc giữa chiều 
Thơ rỏ đôi hàng, lệ tràn một chén 
Khóc chuyện tình xưa là khóc mình lắm lắm 
Mai chết rồi làm nước tắm cho em...                                              
                                        Viết tại Hồ Núi Cốc - Thái Nguyên
                                                         Đêm 9/7/1997

  (*)  Huyền thoại kể: Nàng Công ( con gái quan lang dân tộc ) thương nhớ chàng Cốc khóc mà chết! Nước mắt nàng chảy thành suối nay biến ra hồ. Chàng Cốc (chỉ là một tiều phu đốn củi) thương nàng Công cũng chết dưới gốc cây sồi, hoá thành non bao bọc lấy hồ… nên mới có tên gọi: Hồ Núi Cốc!

NGƯỜI ĐÀN BÀ TRẮNG 
                            Người đàn bà đi trong mưa rơi 
                            Chứa một trời thầm như hoa vậy...

Chiếc mũ trắng mềm em đội bàu trời 
Khóm mây trắng bay nghiêng trôi trên tóc 
Đôi mắt em đong những áng mây 
Người đàn bà trắng!...

Em đi - về... chao những hàng cây 
Hồ gió thổi lệch vành mũ đội 
Thấm đẫm mình em cả thềm nắng gội 
Xoã ngang vai mái hất tơi bời.

Nỗi niềm thao thức 
Những đêm trăng nước... 
Chùm trinh em hát: Đấy chỗ thiên thai! 
Người đàn bà ai mà định nghĩa?

Đường xưa đó về đây em ơi! 
Những con đường đã đầy xác lá rơi 
Xác ve, xác gió và xác của mưa.

Em không biến thành đá để hoá Vọng Phu 
Anh cũng không làm chàng Trương Chi 
                                       suốt đời chèo sông vắng 
Ta không đi theo Con Đường Lông Ngỗng Trắng 
Dẫu hình hài khắc mãi tim nhau!

Vết thương lòng không dễ đã lành đâu 
Những đêm sao buồn, những đêm gió khát, 
Khúc thơ tình anh lại viết về em! 
Người đàn bà... ngậm cả vầng trăng... 
                                          Phạm Ngọc Thái
                                          những năm 90 -Thế kỉ XX

                        Theo Nguyenduyxuan