(HNMCT) - Khi chiến tranh chống Mỹ ở miền Nam bước vào giai đoạn cam go do Mỹ - ngụy áp dụng chiến thuật “Chiến tranh đặc biệt” (1961 - 1965), miền Bắc là hậu phương vững chắc, thực hiện “ruộng rẫy là chiến trường, cuốc cày là vũ khí...” theo lời Bác Hồ căn dặn. Cán bộ, nhân dân xã Nghiêm Xuyên (huyện Thường Tín) đã thấm nhuần tư tưởng của Bác khi đón Người về thăm địa phương vào ngày 30-1-1963. Đến nay, nơi Bác về thăm và nói chuyện đã trở thành Nhà lưu niệm Bác Hồ về thăm Thường Tín - Di tích lịch sử cấp thành phố.

“Đồng tâm hiệp lực chống hạn”

Những năm 1962 - 1963, khu vực đồng bằng Bắc Bộ gặp hạn hán, ảnh hưởng không nhỏ đến sản xuất nông nghiệp. Để động viên nhân dân chống hạn, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đến thăm và nói chuyện tại nhiều nơi, trong đó có làng Cống Xuyên, xã Quyết Tiến (nay là xã Nghiêm Xuyên). Tại buổi nói chuyện có gần một vạn cán bộ, nhân dân tham dự, Bác đã căn dặn rằng: “Bây giờ chống hạn là công việc quan trọng nhất của toàn Đảng, toàn dân trong tỉnh, chống hạn cũng như chống giặc, bởi vì giặc nó đốt, nó phá, còn hạn nó không đốt không phá nhưng kết quả là dân không có ăn, dân đói. Vì vậy, chống hạn phải như chống giặc, phải hết sức cố gắng, phải đồng tâm hiệp lực chống hạn cho kỳ được”.

Thực hiện lời căn dặn của Bác, cán bộ và nhân dân xã Nghiêm Xuyên đã ra sức chống hạn, đẩy mạnh sản xuất với tinh thần “Ruộng rẫy là chiến trường, cuốc cày là vũ khí, nhà nông là chiến sĩ...”. Các hợp tác xã đã tổ chức đào hàng chục giếng khơi, đưa nước vào đồng ruộng. Ngày 30 Tết, nhiều xã viên vẫn tát nước để kịp cấy trước ngày mùng 1 Tết. Sau khi đảm bảo đủ nước cấy hết diện tích, theo kế hoạch của huyện, xã đã cử người, điều phương tiện và một số trâu bò sang giúp đỡ các xã lân cận. Kết quả là, hơn 300 giếng khơi đã được nhân dân xã Quyết Tiến và các lực lượng của huyện đào trong thời gian đó.

Tiếng thơm bay xa, xã Quyết Tiến trở thành địa phương tiên tiến, điển hình về chống hạn, được nhiều cán bộ trung ương và các đoàn khách quốc tế đến thăm. Tiêu biểu, ngày 25-2-1963, các đại biểu của Đoàn Thanh niên Cộng sản Cuba đã về thăm xã Quyết Tiến và tìm hiểu phong trào thanh niên làm thủy lợi, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất nông nghiệp, xây dựng lực lượng dân quân du kích và thăm căn hầm bí mật bảo vệ cán bộ, đảng viên được xây dựng trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp tại gia đình ông Nguyễn Văn Huân, xóm Trung, thôn Cống Xuyên.

Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp (1946 - 1954), xã Quyết Tiến được Nhà nước tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân. Gần 50 người con ưu tú của xã đã hy sinh trên các chiến trường qua hai cuộc chiến tranh bảo vệ Tổ quốc.

Như luôn có Bác

Huyện Thường Tín có 3 nơi Bác Hồ về thăm, ngoài xã Quyết Tiến còn có bến phà Hồng Vân và Khu điều dưỡng cán bộ miền Nam thuộc xã Hòa Bình (nay là Bệnh viện Tâm thần Trung ương I). Tại xã Nghiêm Xuyên, cán bộ và nhân dân đã xây dựng Nhà lưu niệm Bác Hồ về thăm Thường Tín trên địa bàn thôn Cống Xuyên để giáo dục truyền thống cách mạng, ý chí chiến thắng thiên nhiên mà Bác đã truyền cho nhân dân.

Nhà lưu niệm Bác Hồ về thăm Thường Tín được xây theo kiểu kiến trúc nhà sàn, bên dưới là hệ thống cột bằng bê tông, trên có bốn mái lợp ngói vảy cá. Từ trên cao nhìn xuống, nhà lưu niệm như một đài sen nở trên hồ nước xanh biếc, xung quanh là vườn cây hoa trái thơm ngát bốn mùa. Bên trong nhà lưu niệm có tượng đài Bác Hồ cùng nhiều ảnh tư liệu Bác về thăm và những hình ảnh lao động sản xuất nông nghiệp của nhân dân xã Nghiêm Xuyên. Bên phải nhà lưu niệm là cây muỗm Bác trồng, nay đã cao hơn mái nhà sàn. Bên trái là cây đa và tượng đài Bác đang vẫy tay trong bộ quần áo giản dị. Phía trước nhà lưu niệm là hòn non bộ, xung quanh khu nhà là hào nước hoa sen.

Trưởng ban Văn hóa - Xã hội xã Nghiêm Xuyên Hoàng Thị Minh cho biết: “Nhà lưu niệm Bác Hồ vừa là kỷ niệm, vừa là nơi giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ xã Nghiêm Xuyên nói riêng và huyện Thường Tín nói chung. Vào các ngày lễ, dịp kỷ niệm quan trọng, di tích đều đón các đoàn học sinh từ các trường học trên địa bàn huyện đến tham quan, tìm hiểu lịch sử. Chúng tôi coi đó là niềm tự hào nên công tác bảo vệ, chăm sóc, thông tin tư liệu đều được chuẩn bị chu đáo, chuyên nghiệp. Nhà lưu niệm Bác Hồ về thăm Thường Tín đã được công nhận là Di tích lịch sử - văn hóa cấp thành phố năm 2007”.

Không chỉ là xã Anh hùng, có bề dày truyền thống cách mạng đồng thời là quê hương hiếu học, ngày nay, Nghiêm Xuyên còn là xã đạt chuẩn nông thôn mới với nhiều làng văn hóa.