Trên dải đất hình chữ S của chúng ta có rất nhiều dân tộc anh em cùng sinh sống. Ở mỗi nơi, mỗi dân tộc đều có những phong tục tập quán riêng, nhưng riêng gì thì riêng, cái không bao giờ và không thể nào khác được là chuyện tình yêu đôi lứa. Giữa muôn vàn màu sắc của cuộc sống, cách họ tìm đến với nhau cũng thật là muôn hình, muôn vẻ...

Những phiên "chợ tình" trên núi

... Nếu như những con đường miền xuôi đẹp dịu dàng như những thiếu nữ tuổi dậy thì, thướt tha và mềm mại, thì những con đường miền núi lại hấp đẫn bằng vẻ hoang sơ sơn nữ, thấp thỏm và huyền bí. Dọc đường đi, trên những sườn núi, những thửa ruộng lớp lớp như những chiếc thang bắc vào mây lần lượt đổi màu theo từng mùa lúa chín; thảng đôi lúc, xa xa, một vài nếp nhà sàn mái tranh bàng bạc, thấp thoáng giữa xanh của rừng, giữa mỏng mảnh của mây làm cho con đường như ngắn lại, nhưng thời gian thì cứ dài ra bởi những điều níu kéo... Chỉ đến khi những hàng sa mộc cổ thụ xanh rì suốt bốn mùa, một thứ cây thuộc họ tùng, rất đặc trưng của Sa Pa, hiện ra trong vài tầm với, người ta mới chợt nhận ra mình đã đến nơi...

Ông Giang A Vang và vợ Vang Thi Xo lần đầu gặp nhau tại chợ tình cách đây hơn 30 năm. Ảnh: AFP.

Sa Pa bên cạnh bao nhiêu vẻ đẹp mà nhiều người cầm bút, cầm máy đã ghi lại, còn là nơi hò hẹn của những lứa đôi từ bao đời nay. Ấy là những cô gái Mông luôn miệt mài với công việc xe lanh nhuộm vải; Ấy là những chàng trai Mông ngang tàng với những cây dao, khẩu súng kíp đầy tinh thần thượng võ. Chính họ là những người đã góp phần tô thêm cái màu chàm bình dị mà sinh động của cuộc sống vào màu của núi non, cây cỏ. Đêm xuống, họ tìm nhau bằng tiếng đàn môi bập bùng, bằng tiếng nhị réo rắt thiết tha, trên những con đường hoe vắng, tạo nên một không khí thật nguyên sơ. “Chợ Tình” đấy. Cái “chợ” mà lâu nay từng khiến bao người, cả ta, cả tây, cứ tò mò và háo hức đấy. 

“Chợ” được “họp” vào tối thứ bảy hàng tuần. Vào lúc thị trấn lên đèn, từ khắp các ngả đường, người ta lũ lượt đổ về khu vực trung tâm. Đây là lúc vui nhất; từng tốp, từng tốp, ban đầu là nam riêng, nữ riêng, sau đó là đan hoà vào với nhau, tiếng đàn môi của các cô gái xen lẫn với tiếng nhị của các chàng trai tạo nên một thứ hoà âm trầm từ đáy sông cao tới tận sườn non. Và rồi chẳng biết những “nam thanh nữ tú” người Mông ấy đã “nhấm nháy” nhau từ khi nào, hay chỉ đến đây họ mới bắt đầu đi “tìm” để “hiểu”, mà chỉ một chập từ đầu đến giữa đêm là “chợ” đã vãn; từng cặp, từng cặp dìu nhau mất hút vào màn đêm dày đặc và se lạnh của vùng cao. Khi đó, những người đã quen chỉ cần nghe tiếng nhị cũng có thể biết được chủ nhân của nó đang ở trong tâm cảnh nào. Người tìm được bạn thì tiếng nhị dường như dập dồn, gấp gáp hơn, cứ vậy một hồi lâu rồi... tắt. Còn những người chưa tìm được bạn thì tiếng nhị càng về khuya càng kéo dài ra, ai oán, rồi cứ thế mất hút dần trên những con đường hiu hắt... Một điều thật lạ (và cũng thật thú vị) là cho đến khi ấy chỉ còn tiếng nhị chứ tuyệt không thấy tiếng đàn môi nào...! Cứ thế rồi đến một ngày thành đôi, thành lứa; rồi lên ông, lên bà...