Ảnh minh họa - Internet

THỜI GIAN

Tiếng chim hót sáng trên cành
Tự bao giờ gió thổi xanh mặt hồ
Lá vàng với lộc non tơ
Tôi nâng niu cả hai bờ thời gian
Lữ Huy Nguyên

           Lời bình của Nguyễn Hữu Quý:

Từ một khái niệm rất trừu tượng, thời gian trong thơ Lữ Huy Nguyên được biểu hiện cụ thể bằng âm thanh, hình ảnh thiên nhiên và tình cảm con người. Ta thử ngẫm nghĩ xem có cái gì trên đời này mà không gắn liền với thời gian. Nếu không gian đo bằng ba chiều thì thời gian được tính theo một chiều từ quá khứ đến hiện tại. Cây cỏ, con người cũng sinh thành, phát triển theo cái chiều đó, không thể nào cưỡng lại được.

Hai câu đầu phác thảo nên một phong cảnh rất đẹp. "Tiếng chim hót sáng trên cành". Từ "sáng" là điểm nhấn của câu. Tiếng chim là âm thanh, theo lẽ thường chúng ta chỉ nghe chứ không thể nhìn thấy được. Nhưng trong câu thơ này, vượt qua sự phi lý, ta có thể nhìn thấy được sự tỏa sáng của những âm thanh líu lo lảnh lót ấy. Đó chính là sự lạ hóa mà ta vẫn thường hay gặp trong thơ kiểu như "Ve kêu rừng phách đổ vàng" (thơ Tố Hữu). Phải có tâm trạng tươi vui trong trẻo mới nhìn thấy tiếng chim hót "sáng trên cành" như thế. Lại thêm: "Tự bao giờ gió thổi xanh mặt hồ." Tự bao giờ, đó chính là một cách hỏi tu từ, hỏi mà không trả lời và không thể trả lời vì ai biết được những ngọn gió thời gian bắt đầu từ đâu. Thêm một khái niệm vô hình: gió được màu sắc hóa. Màu gió xanh hay màu hồ nước xanh đây? Có lẽ cả hai nên cảnh chợt trở nên rất nên thơ.

Nhưng, chẳng có gì là bất biến cả. Cây cũng như người rồi cũng sẽ biến đổi đi cùng thời gian, hôm nay đã khác hôm qua. Chả có gì đứng im tuyệt đối, mọi vật đều vận động không ngừng, đó là quy luật. Câu thơ thứ ba phần nào nói lên được điều ấy: "Lá vàng với lộc tơ non". Từ lộc tơ non đến lá vàng là hành trình chuyển đổi sắc thái theo thời gian của cây. Và thay thế lá vàng sẽ có một lớp lộc tơ non mơn mởn mới ra đời. Thế hệ này nối tiếp thế hệ khác làm cho dòng chảy cuộc sống không bao giờ ngưng lại. Trong dòng chảy thời gian từ quá khứ đến hiện tại, thiên nhiên và con người luôn có những đổi thay lớn nhỏ và chúng ta nên ghi nhớ một điều rằng không ai đến được hôm nay mà không trải qua quá khứ cả. Cho nên phải biết tôn trọng nâng niu những thành quả truyền thống tốt đẹp do lớp người trước dựng xây nên. Càng yêu thương vun đắp cuộc sống hiện tại bao nhiêu càng nâng niu giữ gìn truyền thống bấy nhiêu.

Một dòng sông phải có đôi bờ, cũng như thời gian có quá khứ và hiện tại. "Tôi nâng niu cả hai bờ thời gian". Đó là tâm cảm cũng là thông điệp mà nhà thơ Lữ Huy Nguyên đã kín đáo gửi gắm vào bài thơ bốn câu này.

    Nhà thơ, nhà báo Nguyễn Hữu Quý

Hội nhà văn Việt Nam - Hội nhà báo Việt Nam